O majorze Hieronimie Dekutowskim „Zaporze”
Podczas ostatniego spotkania z cyklu „Z Archiwum Biblioteki Miejskiej”, które prowadził Mirosław Powierza, zaprezentowany został film dokumentalny o majorze Hieronimie Dekutowskim (1918-1949) ps. Zapora, cichociemnym, który 17 września 1943 r. został zrzucony w Łosinnie.
W spotkaniu udział wzięli m.in. burmistrz Grzegorz Nowosielski, przedstawiciel pionu archiwalnego IPN w Lublinie Marcin Krzysztofik, jedyny żyjący członek oddziału, który w 1943 r. ubezpieczał zrzut cichociemnych, m.in. mjr. Dekutowskiego, Zygmunt Godleś ps. Dębski oraz przedstawiciel środowisk „Rajski Ptak” i „Burak” Mirosław Widlicki.
- Na naszym terenie podczas remontu zostały odnalezione dokumenty, przypadkowo. Szczęśliwie się trafiło, że nie zostały wyrzucone na śmietnik, tylko zabezpieczył je Marek Filipowicz - mówił Mirosław Powierza
Materiały te znalazły się w wyszkowskiej bibliotece i w czwartek 14 kwietnia zostały przekazane przedstawicielowi lubelskiego IPN. Dokumenty dotyczą Lubelszczyzny, m.in. działalności oddziału „Zapory”, to przepisane raporty z roku 1944 i lat późniejszych, negatywy sfotografowanych stron. Zostały znalezione już po zrealizowaniu filmu.
Dokumenty Marek Filipowicz oficjalnie przekazał Marcinowi Krzysztofikowi. Według historyka IPN, część z tych dokumentów to oryginały AK z połowy 1944 r., druga część - wspomnienia podkomendnych majora „Zapory” z lat 60. i 70., trzecia - wypisy sporządzone w oparciu o oryginalne dokumenty podziemia akowskiego i poakowskiego, najprawdopodobniej wykonane w archiwach organów bezpieczeństwa w latach 60. i 70. Dziś jeszcze nie wiadomo, kto je zgromadził; znalazcy wspólnie z IPN będą starali się to ustalić.
Zdaniem Marcina Krzysztofika, postać majora Dekutowskiego zasługuje na kolejny film i to fabularny. Miejskiej bibliotece przekazał w prezencie cykl 80 filmów powstałych we współpracy z Telewizją Polską, przeznaczonych do pokazów niekomercyjnych oraz wydawnictwa IPN Lublin.
To na pewno będzie służyło czytelnikom, użytkownikom biblioteki, mieszkańcom Wyszkowa, okolic - zapewniła dyrektor biblioteki Małgorzata Ślesik -Nasiadko. - Poza tym, że wypożyczamy nasze zbiory, organizujemy lekcje biblioteczne, lekcje historii regionalnej i Polski. Serdecznie dziękuję.
Mirosław Powierza przypomniał, że w Łosinnie, przy szosie pułtuskiej, w październiku 2010 r. został odsłonięty, z inicjatywy Mirosława Widlickiego (jego ojciec prowadził akcję odbioru skoczków), pomnik upamiętniający czyn lotników i cichociemnych, niosących pomoc lotniczą dla AK.
Reżyserem prezentowanego w bibliotece filmu „Zapora” jest Konrad Starczewski, scenariusz napisali Maciej Żuczkowski, Tomasz Sudoł, Konrad Starczewski.
Mjr Hieronim Dekutowski, posługujący się pseudonimami Zapora, Odra, Reżu, Stary, Henryk Zagon, Mieczysław Piątek, był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemnym, dowódcą oddziałów partyzanckich AK, DSZ i Zrzeszenia WiN. Historie o swoim dowódcy, często wzruszające, opowiadali jego podkomendni, w tym jego narzeczona. Miał predyspozycje dowódcze, był świetnym organizatorem. Po zrzuceniu do Polski otrzymał przydział do Kedywu Okręgu AK Lublin. W połowie 1944 r. przeszedł do podziemia Jak mówił jeden z jego podkomendnych, wierzył w III wojnę światową. Aresztowany na jesieni 1947 r., po bestialskim śledztwie i procesie został rozstrzelany w marcu 1949 r, pochowany w nieznanym miejscu. W 2012 r. badacze IPN zidentyfikowali jego szczątki. W ub. roku Hieronim Dekutowski ze swoimi żołnierzami został pochowany w Panteonie - Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Stowarzyszenie „Pepisko” postanowiło raz w roku wyróżniać trzy osoby szczególnie zaangażowane w kultywowanie pamięci żołnierzy wyklętych. W tym roku wyróżniło: Dorotę Cywińską, Antoniego Biernackiego i Mirosława Włodarczyka, którzy otrzymali dyplomy i miniaturki ryngrafu, wydobytego z mogiły jednego z żołnierzy wyklętych. Zostali też zaproszeni do kapituły, która będzie wybierała kolejne osoby.
Najbliższe spotkanie „Z Archiwum Biblioteki Miejskiej” odbędzie się 19 maja (czwartek) i będzie poświęcone różnym formom wypoczynku mieszkańców Wyszkowa i okolic.
ELŻBIETA SZCZUKA
Źródło: „Nowy Wyszkowiak” Nr 20 z 17 maja 2016 r.